Ung thư I - v

Thạch đến tìm Bích, Bích đi vắng. Ông bố Bích nằm nghiêng co quắp trên tấm phản giữa, đầu gếch lên trên một cái gối da cao, đang nướng thuốc trên ngọn đèn bóng nứt chằng buộc bằng giây thép, rồi miết quanh nõ tẩu, nói giọng khàn khàn. Người qua lại luôn luôn. Buồng nhà Bích là lối đi chung cho các gia đình ở ngoài và trên gác xuống bếp. Thỉnh thoảng lũ em Bích đuổi nhau từ ngoài đường qua ngõ vào nhà cãi lẫy om xòm. Tiếng vo vo từng hồi cách đều đặn. Ông bố Bích sau bữa thuốc nằm duỗi ngửa như một cái xác khô đét, mắt nhắm, miệng lẩm bẩm không thành tiếng một mình. Thạch ngồi im trước cái tách nước vàng cáu, muốn ra phố một lát cho thoáng, nhưng ngại lần quay lại lại phải làm thêm một lần nữa thủ tục xã giao. Bích sửng sốt nhìn Thạch, trên tay Bích đeo một cái làn mây không trong lót mấy tờ báo cũ. Thạch đứng dậy trình bày ý định: “Tôi muốn nhờ cô chỉ hộ chỗ ở của Liên”, Bích ngắm Thạch không nói. Thạch giải thích: “Tôi có việc cần gặp Liên mà không biết nhà, tôi sắp sửa phải đi xa”. Bích chậm rãi nói: “Mời anh ngồi chơi”. Nàng đặt cái làn xuống gậm bàn và ngồi đối diện với Thạch. “Nhà chị Liên ở Ngũ-xã nhưng tôi không nhớ rõ số nhà”. Thạch cúi đầu suy nghĩ, cố giữ giọng bình tĩnh: “Việc này quan hệ cho tôi lắm. Nếu cô không ngại, phiền cô đưa tôi xuống gặp Liên”. Bích lộ vẻ nghi ngờ, nàng nhíu mày tỏ ý khó xử. Bỗng Bích hỏi: “Ngay bây giờ?” Thạch khẩn khoản: “Vâng, ngay bây giờ”. Bích ngần ngừ: “Để đến mai được không anh?” Đã hơn chín giờ tối, Thạch không biết phải đáp thế nào, nhìn Bích cố làm cho Bích hiểu là không thể chờ đợi một đêm qua, cần gặp Liên ngay tức khắc. Bích lặng lẽ mở ô kéo bàn lấy tấm gương đặt trước mặt, gỡ lại mái tóc. “Đã lâu lắm tôi cũng không xuống chị ấy, chỉ sợ chị đã đổi chỗ ở thì mất công. Ban sáng chị cũng có đến tìm tôi nhưng không gặp”. Thạch nhắc lại: “Ban sáng, thế à? (đã thuộc về quá khứ xa lắc lơ), vâng, ban sáng tôi có biết. Bích thay áo, mặc áo dài màu huyết dụ. Nàng lại đeo cái làn mây lên cánh tay, nói với bố: “Con đi đằng này có chút việc, mẹ về thầy nói là việc chưa xong, mai may ra mới được”. Phố hàng Bông vẫn còn sáng đèn nhưng đã vợi người. Thạch bỡ ngỡ đi bên cạnh Bích, bước mau ra vỉa hè gọi hai cái xích-lô, mời Bích lên trước. Xe bồng bềnh qua những phố âm u, thỉnh thoảng gặp một vài tiệm khiêu vũ và quán rượu với bọn lính say la ó trêu ghẹo, người phu xe nguyền rủa tục tằn, vào con đường đất hẹp chùa Châu-long quanh co mấp mô men theo hồ Trúc-bạch, dừng lại ở đầu cầu của khu Ngũ-xã. Thạch và Bích đi chân, quay lưng lại với cái dốc cao ở trên ấy lầm lì mặt hông của kho nhà in lớn chận khuất đường đê Yên-phụ. Bên trái là con đường vừa qua với một dãy nhà gạch lô xô nhìn ra hồ. Bên phải một vài tòa nhà xây kiểu lâu đài cổ, xa hơn đường Cổ-ngư với hàng cây thấp như một nét mờ tạm chia mặt hồ mênh mông. Khu Ngũ-xã nằm trũng giữa bốn mặt hồ như một hòn cù lao, những tường phố hẹp ngắn giao nhau thẳng góc, điện đường mờ tối như một thị trấn tí hon. Mọi nhà đều đóng chặt cửa. Bích dẫn Thạch loanh quanh, lúc ghé mắt vào sát những khe cửa gỗ ghép, lúc đứng ra giữa đường kiễng chân nghển cổ nhận định phương hướng. Có lúc bất ngờ tới sát ven hồ, tiếng nước vỗ bì bọp vào bờ cỏ, hơi lạnh dưới hồ bốc lên theo gió và sương tím bạc ngoài khơi rộng. Một vài tiếng chó tru hoảng hốt. Bích mất kiên nhẫn lẩm bẩm vu vơ: “Tối khó tìm quá. Cuối cùng Bích gõ cửa một căn nhà đã qua lại mấy lần. Ở trong nghe lích kích rồi đèn bật sáng, người ta mở ra trong mặt cửa gỗ một khoảng tròn bằng bàn tay, thò một cặp mắt và cái mũi đàn bà ra hỏi: “Ai thế?” Bích nói: “Tôi hỏi thăm đây có phải nhà chị Liên không?” Thạch ghé bên tiếp lời: “Nhà bà Tích”, bên trong đáp: “Không phải nhà này” và cái lỗ tròn đóng ngay lại cùng với tiếng lằn nhằn. Bích thất vọng nói: “Chắc dọn nhà chỗ khác rồi. Để hôm nào tôi gặp chị ấy tôi nhắn hộ anh”. Thạch lắc đầu đáp: “Vô ích ngày kia ngày kìa là tôi đi rồi”. Bỗng nhiên không đừng được Thạch bụm tay vào miệng kêu to: “Liên ơi”. Tiếng gọi chạy dài dãy phố, hoảng hốt vang ra ngoài mặt hồ như tiếng hú hồn người chết đuối. Một con mèo ở phía sau Thạch sợ hãi nhảy vọt tới trước chạm vào Bích. Bích lùi vội vấp vào viên gạch loạng choạng, đưa một tay bụm miệng để ngăn tiếng sợ hãi: “Anh làm tôi giật nẩy mình”. Tiếng gọi vọng vào sâu trong Thạch như một phiến đá lăn xuống, xô động những phiến đá khác làm thành cơn lở núi. Tâm hồn Thạch dồn dập những đau tủi nóng nảy phẫn nộ, lúc buổi chiều đã nén ép được, giờ lại bồng bột dữ tợn mạnh mẽ hơn. Thạch quên hẳn người đứng gần. Bích tiến tới trước mặt Thạch bảo: “Bây giờ tôi phải về”, Thạch bâng khuâng: “Vâng, tôi đưa cô về”. Bước vào cầu, Thạch quay người đợi Bích nhìn khu Ngũ-xã tối tăm hoang vắng như một giấc mộng nào đã quên, Thạch bải hoải tâm thần. Hai chiếc xích lô còn gác đợi bên cống nước thành phố chảy xuống hồ, trong yên tĩnh tiếng ì ẩm nặng nề của nhà máy đèn vọng đến gần hơn. Hai xe chạy song song giữa đường, Bích ngồi ngay ngắn ôm cái làn mây trước ngực như để che bớt những ngọn gió đêm đang thổi là mặt đường. Đường về dài thêm vì Bích bảo xe chạy tránh phố đường Thành đi vào phố Tiên-sinh lên hàng Da, rạp chiếu bóng Olympia vừa tan đổ ra vỉa hè vài mươi người khách trong phố khuya. Thạch không biết phải gợi chuyện gì nói với Bích để quên sự trống rỗng sâu thẳm trong ký ức. Mãi đến khi tiễn Bích vào nhà Thạch mới nói: “Cám ơn cô, tôi làm phiền cô nhiều quá”. Bích hơi nghiêng đầu như từ chối lời khách sáo và vẫn không cất bước có ý chờ đợi Thạch nói thêm. Thạch nghĩ ngợi mông lung và bất thần nói mau: “Nếu cô gặp Liên làm ơn nói hộ không bao giờ tôi quên được Liên cả”. Sau đó cúi đầu chào Bích, bỏ đi trong khi Bích chưa rời chỗ đứng. Thạch trở về gian nhà trống với mối hy vọng ngây thơ thấy Liên đang chong đèn chờ đợi, Liên trốn khỏi tay Tích về với Thạch. Ảo tưởng ấy khiến Thạch bồn chồn nhấp nhỏm trong sự tuyệt vọng não nề. Chiếc đèn dầu soi lên những đồ đạc nghèo nàn bụi bậm. Thạch đang ở trong nhà, căn nhà của tôi, Thạch cười một mình chua chát, chỉ là kỷ niệm. Tôi không có gì hết, tôi cứ phải đi tới trước mãi bởi người ta chỉ để lại cho tôi sự hư vô của kỷ niệm. Thạch đứng bên cửa sổ nhìn mấy con chuột cống chạy quanh đống rác trên bãi đất trống, mặt ao im lìm với giọng côn trùng trong bờ bụi, xóm nhà lá không đèn đóm. Thạch nằm xuống giường, chỉ còn biết nhớ, nhớ lại đêm đầu tiên quyết định ở lại trong nhà này, nỗi e dè ngượng ngập của hai đứa khi sát cánh nhau, khuôn mặt chan hòa hạnh phúc của Liên bình yên như mặt biển lúc rạng đông khi Thạch mang hai đứa trải qua cơn dục tình êm như lửa mát. Thạch vùng dậy vì không ngăn được trí tưởng tượng tới cảnh Tích đang trả thù hành hạ Liên ở ngay chính phần sâu kín của thân thể nàng, cái hình hài còm cõi bệnh hoạn của Tích đang bầy ra những biến chứng dâm loạn làm nhục Liên. Tôi không làm gì được hết sao? tôi không làm gì được hết sao?

Sáng hôm sau Thạch tới trại trình diện, nhận lệnh về một đơn vị đồn trú ở Hưng yên. Thạch toan lên đường sớm hơn kỳ hạn nhưng rồi Thạch thay đổi ý kiến, nhảy tàu điện xuống Ngũ-xã, tìm quanh quẩn vu vơ gần hết buổi mai, Thạch qua lại gian nhà Bích đã gõ cửa đêm trước chỉ thấy một người đàn bà lạ mặt ngồi trong ngôi hàng tạp hóa nhìn Thạch bằng cặp mắt nghi ngờ. Thạch đi giữa hàng đá xanh lồi lõm không gặp xe cộ, chỉ thỉnh thoảng mới có một chiếc xe đạp hay xích-lô chạy nhấp nhỏm ngoặt ngoẹo, như một người mới tới cư ngụ dạo thăm khu vực của mình, theo sau một đám trẻ dong chơi bắt chuồn chuồn để câu cá. Bọn trẻ đến bên bờ hồ ngồi lại, còn Thạch trở lui ngược đường cũ và dòm ngó xung quanh. Thạch gặp Bích đang chuyện trò hỏi thăm người đàn bà trong hiệu tạp hóa. Nàng mặc áo màu hồng nhạt nổi trên nền những mầu chết trong gian nhà. Trông thấy Thạch đứng đợi bên đường đối diện, Bích bối rối. Thạch tiến sang cúi chào Bích và hỏi: “Chắc là Liên không còn ở đây nữa phải không cô?” Bích đáp: “Vâng”. Thạch lại nói: “Tôi làm phiền mất thì giờ của cô quá”, Bích nói: “Không có gì. Chính hôm nay tôi cũng có việc cần gặp chị Liên”. Thạch vội vàng chụp lấy cơ hội: “Cô cho tôi theo cô tìm Liên được không?” Bích lịch sự lắc đầu: “Tôi cũng còn nhiều việc riêng sợ anh đi cùng không tiện. Anh cứ yên tâm, gặp chị Liên thế nào tôi cũng nhớ lời anh dặn. Nếu tôi gặp chị ấy trong ngày hôm nay tôi sẽ bảo chị ấy tới tìm anh, chắc chị ấy biết chỗ ở của anh”. Thạch buồn bã: “Liên không thể tới được”. Bích nhìn Thạch căn vặn, Thạch yêu cầu: “Cô làm ơn giúp tôi một lần nữa, cô hỏi giùm tôi địa chỉ mới của Liên, tôi muốn tới đấy tiện hơn”. Bích nghĩ ngợi một chút mới trả lời: “Tôi sẽ hỏi giúp anh”. Thạch mừng rỡ cám ơn: “Mai cô có nhà vào lúc nào? Tôi chỉ còn ở Hà-nội ngày mai và ngày kia nữa thôi”. Bích hẹn: “Trưa mai anh tới chắc tôi ở nhà”. Từ biệt Bích, Thạch vượt con dốc dải đá lên đường vòng xuống Cổ-ngư, con đường vắng vẻ gió lộng, nước hồ biếc lạnh. Vườn Bách-thảo, cây cối vẫn rợp cành lá mặc dầu dưới mặt đường đã ngổn ngang những lá vàng lăn chạy. Dưới hồ sen những tàn lá úa héo lềnh bềnh sơ sác, nước trong vắt. Leo lên con dốc Quần-ngựa nhìn mặt hồ Tây, khu Thụy-khuê nhà cửa chạy dài với những vườn cây dưới thấp, và xuống nhà Đồng bằng ngõ cửa vườn sau. Thạch ngạc nhiên vì sự có mặt của An và Cảnh trong nhà Đồng. Cả ba đứa đón Thạch bằng một vẻ nghiêm trang. Đồng hất cầm bảo: “Biết thế nào nó cũng lên mà”, Thạch hỏi: “Chuyện gì thế?” Vừa lúc ấy u già bưng đặt lên phản một mâm cơm thịnh soạn, mẹ Đồng đi theo ở bên. Đồng nheo mắt với Thạch: “Hiểu chưa?” Cảnh nói tiếp: “Nó đặt tiệc tiễn cậu đấy”. An nói với mẹ Đồng: “Hôm nay chúng cháu họp mặt tiễn anh Thạch, cụ cho phép chúng cháu uống rượu”. Thạch tán thành: “Phải đấy”. Đồng gật gù bảo: “Trừ mỗ”. Thạch vỗ vai An: “Còn tao với mày càng hay”. Khi rượu đã bốc đỏ nhừ mặt, Thạch hắng giọng hỏi An: “Tại sao mày lại để tặng tao câu chuyện mày viết?” An giật mình nhìn Thạch rồi đáp trỏng: “Quên mất rồi”. Thạch vẫn chưa buông tha, hỏi bằng giọng khiêu khích độc ác: “Mày cho là tao điên chăng? Mày nhầm, tao không điên đâu”. An xua tay bảo: “Cậu say rồi, không nói chuyện ấy nữa”. Thạch hứng chí làm quá ra cái điệu bộ ngất ngưởng: “Ừ, say rồi, chúng mày ạ. Say thật. Nhưng tôi bảo thật với các cậu nghe tôi đang muốn tự tử như thằng An nó viết rủa tôi”. Đồng cười hả lên: “Nó mà tự tử? Thạch, cậu không nhớ ngày nhỏ còn đi học chúng tớ gọi cậu là gì à: Thiết-đầu-đà. Nó đánh nhau chuyên môn húc đầu vào bụng người ta, thỉnh thoảng nó lại biểu diễn húc đầu vào tường cho chúng tớ xem. Đầu cứng thế làm sao mà tự tử chết nổi”. Cảnh chậm rãi phát biểu ý kiến: “Thế không phải là cậu đã tự tử từ lâu rồi à? Tôi tưởng cậu chọn một lối chết cho hợp thời đại”. Thạch dần chén xuống phản quắc mắt: “Chưa đâu? Chưa đâu? Nói đùa thế đừng vội mừng. Đầu tôi còn cứng lắm, chết thế nào nổi phải không Đồng?” Thạch chỉ ngón tay vào trán mình. An lên tiếng: “Sự mê sảng của nó chính là cái mặt nạ của sự tỉnh ngộ sáng suốt, nó không tự tử đâu”, Thạch bất ngờ đập mạnh vào vai An khiến đổ cả chén rượu An đang cầm trên tay: “Mày sẽ là một nhà văn có tài, không phải thứ thi sĩ mơ mộng si tình bệt như thằng Đồng”. Đồng nhe răng cười hưởng ứng câu nhận xét của Thạch. Cảnh quay lại bảo An: “Tôi cũng nghĩ cậu là một nhà văn có tài, nhưng coi chừng sau này cậu đến lại phải viết tiểu sử thằng Thạch mất thôi”. Thạch trả đũa gay gắt: “Hay là cả thằng An lẫn thằng Đồng đều phải viết văn làm thơ ca ngợi cậu? Này, tớ bảo các cậu, An và Đồng ạ, thà các cậu viết về tớ các cậu còn có quyền thương tớ hay chửi tớ hay ghét tớ chứ viết để ca ngợi thì e không ngửi được. Phải không? Mà thật tình thì tớ muốn nghe các cậu chửi tớ. Ông ghét đứa nào thương ông lắm, Đồng ạ. Mỗi thằng hãy tự thương lấy mình ấy”. Đồng cười hề hề: “Nghe nó nói sướng không? Ai mà thừa hơi thương một thằng khùng như cậu”. An về hùa với Đồng tiếp ý: “Nó làm điệu của Nietzsche đấy, Surhommes, Salauds, tous”. Thạch nốc hết cặn rượu trong cốc thấm thía, như có những mũi kim nhỏ châm trên da mặt làm đầu lảo đảo nặng nề. Rơi đột ngột xuống vùng buồn bã. Nước dãi ứa ra đầy miệng, Thạch nghiêng đầu nhổ toẹt xuống đất, cầm khăn hỷ mũi nhớt: “Chúng mày nói đúng, tao chịu. Thôi bây giờ thằng Đồng hát cho tao nghe. Mày hát cái bài gì mà Hà xưa kia hát khi hai đứa mày ngồi trên đống rơm giữa cảnh đêm trăng trên rừng núi Phú-thọ ấy. Các cậu ngồi im cho nó hát, tớ ra nằm võng một cái. Chiếc võng bị đẩy mạnh. Thạch quay cuồng hơn, dấp dim mắt và trông thấy những vòng đỏ đen lộn nhào tới tấp và khạc nhổ bừa bãi: “Ê, hát đi mày”. Thạch hết oang oang: “Này, còn mấy thằng con nhà kia từ ngày chơi với chúng mày chẳng khi nào chúng mày nói chuyện tình với tao cả, chúng mày toàn bàn những chuyện làm tao điên đầu không à? Cảnh! Mày đã yêu ai bao giờ chưa, nói đi, thú thật đi, tao sợ cho mày refoulé nguy hiểm, nói đi tao giải thoát, tao chữa cho. Còn thằng con nhà An kia nữa, mày cũng coi chừng cái complexe d’inceste của mày ạ. Em gái mày khá đẹp, phải gột rửa cho mau không thì mày sẽ trở thành một thứ văn sĩ bệnh hoạn chuyên viết cho bọn điên trong xã hội xem, tao không xem đâu. Chỉ có tao được quyền thương bọn mày thôi. An tức giận vỗ tay xuống phản. Thạch nhơn nhơn: “Hôm nay ông say ông nói cho sướng, mày không chịu nổi thì tuyệt giao với ông đi cho đỡ vướng. Tao cóc cần, đã từ biệt thì từ biệt hẳn cho rồi”. Thạch nghe thấy sự im bặt ở quanh mình, tiếng dọn dẹp mâm bát lích kích, Thạch nghiêng người ngửng đầu nhìn ngoái, suýt lộn xuống sàn. Chỉ thấy Đồng đang giúp u già xếp dọn bát đũa. Cảnh và An đã bỏ ra ngoài sân. Thạch đặt đầu xuống nói một mình: “Không đứa nào hát ông hát cho mình nghe vậy”. Ngâm nga một vài câu thơ nhớ lõm bõm: Cố nhân tây từ Hoàng hạc lâu... Hoàng hạc nhất khử bất phục phản... Yên ba giang thượng xử nhân sầu... Souvenir, souvenir que me veux-tu? L’automme... Quel fut ton plus beau jour?... Et je baisai sa main blanche, dévotement... Thạch thấy mình bị hút xuống giấc ngủ nặng tối đen và quánh đặc như dầu nhớt, cố ngoi lên hỏi một câu vu vơ: “Đồng, Quel fut ton plus beau jour?” và trong khi thần trí bắt đầu khởi cơn phiêu lãng, trong đầu vang vọng tiếng đáp của bạn: “Nevermore”.

Thạch ngủ vùi đến xẫm chiều mới thức giấc. Miệng khô đắng đầu óc rỗng tuênh toang, nửa thân ê ẩm. Thạch thấy mình nằm trong giường của Đồng. Nhà vắng lặng như không người chỉ nghe gió rền rĩ cả một vùng cây cối xung quanh. Mẹ Đồng và u già ngồi quây quần quanh bếp lửa dưới nhà ngang. Thấy Thạch bước chập choạng xuống sân bà cụ hỏi: “Cậu Thạch đã tỉnh chưa? Có nước nóng đây cậu rửa mặt cho khỏe”. Thạch ngượng đáp: “Vâng, cụ cho con xin - Lúc trưa con say quá”. Bà cụ hiền từ âu yếm: “Khi nào cậu về Hà-nội thì xuống đây chơi với em Đồng cho vui”. Thạch gượng cười: “Thưa cụ, chứ con biết đi đâu nữa? Con có còn ai quen thuộc ở Hà-nội đâu”. Đồng từ bên hồ về, mang theo mầu xanh rờn trên da mặt, bảo với Thạch là bọn An và Cảnh bỏ về từ lúc ba giờ. Bây giờ đã hơn sáu giờ. Thạch hết lời từ chối bữa cơm chiều, xin phép mẹ Đồng lên phố kịp xe điện. Đồng đưa chân Thạch ra bến xe. Cuộc sinh hoạt của khu phố ngoại ô đang ở trong giờ chuyển tiếp, mọi hoạt động của dân lao động lương thiện rút ẩn dần nhường ban đêm cho các quán rượu của bọn gái giang hồ và bọn lính tứ xứ. Trước khi Thạch bước lên chuyến tàu điện thưa thớt đã bật đèn, Đồng bắt tay Thạch bảo: “Bonne chance. Cho tôi gửi lời thăm Liên”. Thạch cay đắng: “Tôi sẽ nói lại với Liên”. Sau khi ăn qua loa một mẩu bánh mì với đồ nguội trong một hàng quán quen, phải nghe ông chủ quán béo mập ngu đần vừa nhấm nháp một cốc trứng đường thật to vừa huyên thuyên bàn luận chuyện chính trị trong nước ngoài nước như một người thành thạo am hiểu nhiều âm mưu trong hậu trường sân khấu ấy, Thạch lủi thủi trở về nhà tính đi ngủ sớm để quên nỗi khắc khoải chờ đợi tin tức của Bích sẽ mang tới. Mở khóa cửa, đánh que diêm lên soi lối, Thạch sửng sốt trước cảnh nhà trống trơn. Đồ đạc đã dọn đi hết, nền nhà vứt tung mấy tờ báo cũ rách. Trong một góc còn một cái hòm sữa lật nghiêng. Thạch chạy sang hỏi thăm người hàng xóm. Người đàn bà nhìn Thạch ái ngại cho biết buổi trưa nay một trong những người có mặt lúc bắt Liên—Tích, chính nó—đã mang xe nhà binh tới dọn đồ đạc trong nhà. Thạch ức đến tận cổ, cắn chặt hai hàm răng, cằm bạnh ra, mồ hôi vã trong khi gió gây lạnh ở ngoài. Chưa lúc nào Thạch nhận thức rõ ràng hơn lúc này cái cảm giác trần truồng tủi cực. Bây giờ Thạch lại đi dông dài trong các phố như một con chó biết nó sắp điên bỏ tránh những người thân yêu tìm chỗ khuất chờ cơn dại tới để chết, người bứt rứt lồng lộn bị vây giữa cảnh náo nhiệt tưng bừng lãnh đạm. Đầu phố Cầu-gỗ, một tên ma-cô chìa cái kính dâm mời Thạch mua rồi mời chơi gái. Thạch chợt nảy ý bảo nó đưa Thạch tới tiệm hút. Nó đưa Thạch qua ngõ Gia-ngư, ngõ hàng Bạc, quanh hết mấy tiệm hút trong khu ngõ Sẩm-Công, hàng Giầy, Quảng-lạc. Đường bẩn thỉu hôi thối mùi cống rãnh, ngõ vào nhà tối tăm, nhớp nháp, cầu thang gỗ ẩm mốc ọp ẹp. Những căn gác chật đèn đóm tù mù nồng khói thuốc. Thạch đứng lại ở các ngưỡng cửa, nhìn ngó khắp lượt bọn khách nghiện nằm co quắp ngang dọc. Một bọn ma nằm chung trong một nhà mổ công cộng. Những mẩu chuyện không đầu đuôi được nói bằng thứ giọng vừa đủ nghe dai dẳng. Lẫn trong tiếng trống quảng cáo dồn dập dưới một rạp tuồng nổi giọng ngâm thơ của một mụ đàn bà nghiện, chán chường bệ rạc, có lẽ đó là một thứ cô đầu già: Đời đáng chán hay không đáng chán? Cất chén quỳnh riêng hỏi bạn tri âm... Ở ngay bên chân Thạch, một gã thanh niên mặt mũi còi cộc không thể còn già thêm được nữa ngửa mặt nhìn Thạch mà như ngó vào hư không cất tiếng phụ họa bằng thứ giọng khinh bạc lộn ruột: Em ơi lửa tắt bình khô rượu, đời vắng em rồi say với ai. Tên ma-cô ghé vào tai Thạch thầm thì giới thiệu với vẻ kính trọng: “Đây là chỗ của các ông nghệ sĩ đấy cậu ạ”. Thạch lắc đầu. Tên ma cô bắt đầu sốt ruột. Thạch bảo cho nó biết mình không hút chỉ cốt tìm một người quen, và Thạch hỏi nó có biết ai tên là Tích hay không. Nó kêu trời và bảo: “Sao cậu không nói với cháu lúc nãy, cháu biết cái trụ sở ấy mà”. Nó đưa Thạch sang phố hàng Chiếu gần Ô Quan-trưởng. Dọc đường thỉnh thoảng nó liếc trộm Thạch, băn khoăn không hiểu Thạch thuộc loại người nào. Bộ quần áo ka-ky của Thạch mới may nhưng mặc mấy ngày nay đã nhầu nát, mặt Thạch đen đủi lầm lì, đầu tóc cắt bờm xờm. Ngập ngừng mãi tên ma-cô gợi chuyện, nó làm vẻ thân mật nháy mắt đểu cáng: “Chắc cậu đi tìm của quý chứ gì? Chỗ ấy là động Thiên-thai ấy cậu ạ, đủ tứ khoái. Tích nó đóng đô ở đấy cả bốn mùa”. Thạch gạt ngang: “Tao chỉ cần gặp nó. Mày vào mời nó, bảo có người nhà muốn gặp nói câu chuyện cần, tao đợi ngoài này”. Tên ma-cô ngần ngừ e ngại, Thạch dúi tiền trả công cho nó, tên ma-cô bước vào một gian nhà có mặt ngoài lương thiện như những nhà khác. Mấy phút sau Tích bước ra vỉa hè với tên ma-cô, tên này chỉ chỏ sang phía Thạch đứng. Thạch khôn ngoan đứng lấp nửa mình sau thân cây chỉ để Tích trông thấy nửa lưng của mình. Tới sát gốc cây Tích mới nhận ra Thạch. Thạch mỉm cười dữ tợn, vẫy tay ra hiệu đuổi tên ma-cô. Tích bị bất ngờ nên bối rối nhưng hắn vẫn giữ vẻ điểm nhiên tự tin, hỏi giọng trịch thượng dọa nạt: “Anh muốn gì?” Thạch tiến nhanh lên hai bước nói: “Muốn cái này” đồng thời đập mạnh vào mặt Tích. Tích chỉ kịp kêu: Ối, bưng tay lên mặt, lảo đảo va người vào gốc cây. Thạch nắm lấy ngực áo Tích kéo tới. Thạch vừa đánh vào đầu Tích cái thứ hai thì hắn gạt được tay Thạch bỏ chạy. Thạch hùng hổ đuổi theo và bắt kịp Tích ở bên nhà tắm công cộng đầu Chợ Gạo, đoạn đường chạy đuổi khơi lên cơn giận điên của Thạch. Nắm lấy gáy Tích, Thạch đánh đập không thương tiếc, trong cơn hăng máu Thạch ngập ngụa vào sự vui sướng dã man. Người đi đường dừng lại nhưng không ai vào can thiệp. Thạch nghe văng vẳng bên tai tiếng gọi lạ lùng: “Anh Thạch, Anh Thạch. Buông ra”. Trong khi ấy Tích cắn vào cánh tay Thạch, Thạch nổi sung thúc đầu gối vào bụng Tích, hắn hự một tiếng khom người xuống, Thạch bồi thêm một khuỷu tay, lên lưng Tích, hắn từ từ ngồi bệt xuống đường dựa lưng vào tường của khu nhà tắm rên rỉ. Thạch đứng lặng vài giây. Xung quanh tiếng xì xào bàn tán. Có ai kéo tay Thạch. Thạch lầm lũi bước nhanh về phía bờ sông vắng. Rồi Thạch hồi tỉnh dần dần. Vài giọt mưa bay quạt vào mặt Thạch. Thạch nhớ ra cái tiếng gọi tên Thạch vừa rồi, tuy không hềcầm liếc nhìn kẻ đã dật tay mình, Thạch cũng tự nhiên trông suốt lạ kỳ, kẻ ấy là Bích. Bích đứng ở đấy rõ rệt. Sự hiện diện đột ngột của Bích lúc ấy, Thạch cảm thức hiển nhiên. Thạch tự hỏi: tại sao Bích lại có mặt ở chỗ ấy? Nhưng bây giờ trước sau Thạch không một bóng người. Con đường bờ sông rộng tối qua những ánh đèn giăng đường đang mờ mờ một cơn mưa bụi đầu thu. Thạch tới ngồi ở bực thềm viện bảo tàng Finot. Màn mưa mỏng vẫn buông êm ngoài trời như một tấm lưới giam giữ. Sau lưng Thạch là tấm cửa cao dầy của tòa nhà; trước mặt là cái công viên hình tam giác, một vài đám cỏ xén, lối đi ngắn trải sỏi, ghế đá, con đường bờ sông bóng lên dưới ánh đèn nghiêng chao, con đê cỏ rậm ẩm ướt, vỉa hè rộng, hàng cây lâu năm và dãy nhà tối mịt; cuối tầm mắt là khúc quanh ở cột Đồng hồ. Giữa viện bảo tàng và nhà Hát lớn là con phố nhỏ vắng, nơi năm trước vào buổi sáng tinh sương một người đàn ông đã cầm dao đâm chết một người đàn bà. Một vụ án mạng vì tình. Thạch rút khăn tay lau những giọt nước đọng trên mặt tự hỏi phải làm gì nữa. Đầu óc trống vắng lạnh lẽo như cái khu vực quạnh hiu nhiều bóng tối này. Thạch có cảm tưởng như mình đã đi khỏi Hà-nội, xa nó lắm rồi và đang nhớ về nó. Hà-nội sâu đục như một khối cẩm thạch xám, chôn giữ trong nó một đoạn đời dài chán nản phiền muộn bất mãn. Liên, Liên vẫn ở quanh đây. Nhưng Thạch không còn đủ can đảm chạy cuồng qua những ngày tháng trắng bệch, qua những phố phường sắp xếp nhỏ bé, Thạch nhìn rõ hết một lúc không trừ ngõ ngách nào, như món đồ chơi của trẻ con để kiếm Liên. Tôi bỏ cuộc, tình yêu đã chết. Liên, bất giác Thạch thốt lên, rùng mình như đêm nào giữa phố khuya. Không còn bàn tay Liên mềm lạnh như con chim ướt cánh, chỉ trơ lại bàn tay tôi ê ẩm trong cơn hung bạo muốn kéo dài. Thạch đi dọc theo phố Trường-tiền, rẽ xuống hàng Kèn, về Hai bà Trưng đến nhà Cảnh. Nấm mồ công cộng âm u bên cạnh tòa án. Nhà Hỏa-lò tường đá cao ngất. Thạch ngăn giữ sự suy nghĩ bằng cách đắm chìm vào trong quá khứ lềnh bềnh ở trước mắt. Lần cuối cùng sống nốt những dư vang của khúc nhạc đã tắt, ngoài thân xác, ngoài ý thức. Thạch gặp bọn Đồng, An, Cảnh ở đầu ngõ vào nhà, những hình dáng quen thuộc dễ chịu, kéo nhau vào hiệu cơm tháng của Cảnh uống cà-phê. An trình bày về khuynh hướng văn chương mới của Âu-châu, tóm tắt những tác phẩm mới đọc. Rồi ba đứa thảo luận về sự có cần thiết hay không một chế độ vô sản chuyên chính, Thạch ngồi nghe không phát biểu ý kiến, chiếm cái vai trò thường lệ của Đồng và Đồng cãi với Cảnh say sưa nói đúng những ý nghĩ của Thạch. Tới nửa đêm cả bốn về ngủ trong buồng Cảnh. Tấm phản được dựng vào tường lấy chỗ trải chiếu xuống gạch. Khoảng ba bốn giờ sáng, nước chảy mạnh róc rách trên cái bồn của cầu tiêu, ống dẫn nước ở góc tường hở chảy ướt một nửa buồng. Cả bọn phải thức dậy tìm cách lấp lỗ hổng, sau nhà.

Ngày hôm sau, Thạch không tới nhà Bích theo lời hẹn để biết tin Liên, về nằm nhà Đồng. Sáng hôm ra đi, mẹ Đồng dọn cho mỗi đứa một khúc bánh mì, một cốc sữa nóng. Thạch vừa ăn vừa nghĩ mình cũng là con bệnh như Đồng vậy. Thạch mặc bộ quần áo nhà binh mới, Đồng cười ầm lên đến chảy cả nước mắt. Đồng đưa Thạch ra bến Nứa, lên xe, theo đường Cổ-ngư, đê Yên-phụ. Thạch nói: “Cuối cùng tôi chỉ còn mình cậu”. Đồng hỏi: “Liên đâu?” Thạch mỉm cười. Liên đâu? Liên đâu trong Hà-nội đó, trong quá khứ đó. Cánh cửa quá khứ dần dần khép lại, Liên ở lại phía trong. Ở dưới đáy thân của tôi như nỗi chết không rời. Tránh sự ồn ào của bến xe trong khi chờ đợi. Thạch và Đồng đứng trên đê nhìn xuống bãi Phúc-xá. Mùa thu sắp về đây nay mai. Sông Cái nước siết trôi phăng. Và Hà-nội vẫn đẹp, cái vẻ đẹp rũ rượi của người yểu mệnh. Nhưng lúc ấy Thạch không còn ở đấy nữa.

Liên, Liên. Đến khi nào chúng ta gặp lại được nhau. Đó là ý nghĩ của Thạch khi xe lượn lên dốc cầu Long Biên. Merde.